gİRİŞAlfabetik Ödüllü kişi arama
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı
Dünya Sağlık Örgütü
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı
(5 Eylül 2005)
Çernobil: Kazanın Gerçek Boyutu
20 Yıl Sonra Bir BM Raporu: Kesin Cevaplar ve Yaşamların Onarılması İçin Yollar
100'den fazla bilim adamından oluşan uluslararası bir ekip, yaklaşık 20 yıl önce Çernobil Nükleer Santralında meydana gelen kazadan kaynaklanan radyasyon maruziyetinden dolayı toplam olarak en fazla dörtbin kişinin ölebileceği sonucuna varmıştır.
Ancak, 2005 ortası itibariyle, doğrudan felaketten kaynaklanan radyasyonla ilişkilendirilebilecek 50'den az ölüm kaydedilmiştir ki bunların hemen hemen tamamı yüksek dozda radyasyona maruz kalmış kurtarma işçileridir ve çoğu kazadan hemen sonraki aylarda ölmüşlerdir ama yine de içlerinde 2004'e kadar yaşayanlar da vardır.
Yeni sayılar Çernobil Forumu tarafından yayımlanan "Çernobil Efsanesi: Sağlık, Çevre ve Sosyoekonomik Etkiler (Chernobyl's Legacy: Health, Environment and Socio-Economic Impacts)" özet raporunda sunulmaktadır. Özet rapor, tarihteki en büyük nükleer kazanın 20 yıllık etkilerini değerlendiren yüzlerce bilim adamı, ekonomist ve sağlık uzmanının çalışmalarını içeren üç cilt ve 600 sayfadan oluşan bir rapora dayanmaktadır. Forum; Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi (UN-OCHA), Birleşmiş Milletler Atomik Radyasyonun Etkileri Komitesi (UNSCEAR) ve Dünya Bankası olmak üzere BM'in 8 uzman ajansı ve Beyaz Rusya, Rusya ve Ukrayna Hükümetlerinden oluşmaktadır.
Çernobil Forumunun Başkanı ve bir radyasyon etkileri uzmanı olan Dr. Burton Bennett "En son araştırmaları içeren bu derleme, Çernobil kazasından kaynaklanan ölümlerin, hastalıkların ve ekonomik sonuçların gerçekte ne miktarda olduğuna dair öne çıkan soruların cevaplanmasına yardım edebilecektir" açıklamasını yapmaktadır. "Kazadan en çok etkilenen üç ülkenin hükümetleri ileriye doğru açık bir yol bulmaları gerektiğini ve bu yolda ilerlemenin çevre, sağlık ve ekonomik sonuçlarla ilgili güvenilir bir ortak karara ve uluslararası topluluğun bazı iyi tavsiyelerine ve desteğine dayanmak zorunda olduğunu kavradılar".
Bennett şu şekilde devam etmektedir: "Bu, özellikle ilk günlerde çok yüksek radyasyon dozlarına maruz kalan binlerce işçi ve tiroit kanserine yakalanan binlerce kişi için büyük sağlık problemlerine yol açan çok ciddi bir kazaydı. Ancak, genellikle, ne çevreleyen bölgedeki kalan nüfus üzerinde büyük negatif sağlık etkileri ne de birkaç yasak bölge haricinde insan sağlığı üzerinde önemli tehdit oluşturacak yaygın bir radyoaktif kirlenme tespit edemedik."
Forum'un raporu, etkilenen ülkelere kazanın sonuçlarının gerçek boyutlarını anlamalarında yardım etmeyi ve Beyaz Rusya, Ukrayna ve Rusya hükümetlerine kazadan kaynaklanan büyük ekonomik ve sosyal problemleri çözmek için yollar önermeyi hedeflemektedir. Üç hükümet temsilcileri de dahil olmak üzere Forum üyeleri 6-7 Eylülde Viyana'da Çernobil radyasyon etkileri ve korunma ile ilgili dünya uzmanlarının bulguları göz önüne almak ve tavsiyelerde bulunmak için bir araya geleceği daha önce benzeri olmayan büyüklükte bir toplantıda buluşacaklardır.
Çalışmanın Başlıca Bulguları
Düzinelerce önemli bulgu ana raporda yer almaktadır:
- Yaklaşık olarak 1.000 reaktör saha personeli ve acil durum işçisi kazanın ilk günü yüksek seviyede radyasyona ağır şekilde maruz kaldılar; 1986-1987 arasındaki dönemde radyasyona maruz kalan 200.000'den fazla[1] acil durum ve kurtarma operasyonu işçisi arasından tahmini olarak 2.200'ünün ölümlerinin radyasyon kaynaklı olacağı beklenmektedir.
- Beyaz Rusya, Rusya ve Ukrayna'nın kaza nedeniyle radyoaktif kirlenmeye maruz kalan bölgelerinde şu anda beş milyon kişinin yaşadığı tahmin edilmektedir; bunların 100.000 kadarı geçmişte hükümet yetkilileri tarafından "sıkı kontrol" bölgesi olarak sınıflandırılan bölgelerde yaşamaktadır. Mevcut "bölgelendirme" tanımlarının yeni bulguların ışığında gözden geçirilip düzeltilmesi ve gevşetilmesi gerekmektedir.
- Çoğu kaza zamanında çocuk yaşta veya ergenlik çağında olan kişilerde kazanın sebep olduğu radyoaktif kirlenmeden kaynaklanan 4.000 tiroit kanseri vakası görülmüş en az dokuz çocuk tiroit kanserinden ölmüştür; ancak, bu tür kanser kurbanlarının hayatta kalma oranı Beyaz Rusya deneyimine bakıldığında neredeyse %99'dur.
- Çoğu acil durum işçisi ve radyoaktif açıdan kirlenmiş bölgelerde yaşayan insanlar göreceli olarak düşük ve doğal radyasyon seviyeleri ile karşılaştırılabilecek düzeyde tüm vücut radyasyon dozlarına maruz kalmışlardır. Bunun sonucu olarak, etkilenen nüfus arasında doğurganlığın azalması ile ilgili bir kanıt bulunmamıştır ve beklenmemektedir radyasyon maruziyetiyle ilişkilendirilebilecek doğuştan sakatlıklara da rastlanmamıştır.
- Fakirlik ve "yaşam stilinden" kaynaklanan hastalıklar eski Sovyetler Birliğinde yaygındır ve akıl sağlığı problemleri yerel topluluklar üzerinde radyasyon maruziyetinden çok daha büyük bir tehdit oluşturmaktadır.
- Etkilenen bölgelerden taşınan 350.000 civarında insan üzerinde göçün derin travmatik etkileri olduğu kanıtlanmıştır. 116.000 kişi en ağır etkilenen bölgeden hemen kaza sonrasında taşınmış olsa da daha sonraki göçlerin radyasyon maruziyetini azaltmada çok az etkisi olmuştur.
- Radyasyon tehdidi ile ilgili bitmek bilmeyen söylentiler ve yanlış anlamalar etkilenen bölgelerde yaşayanlar üzerinde "felç edici kaderciliğe" yol açmıştır.
- Eski Sovyetler Birliği tarafından başlatılan ve Beyaz Rusya, Rusya ve Ukrayna tarafından devam ettirilen büyük rehabilitasyon ve sosyal yardım programlarının radyasyon koşulları değiştiğinden, hedefler iyi seçilmediğinden ve fonların yetersizliğinden dolayı yeniden formüle edilmesi gereklidir.
- Hasara uğrayan reaktörü çevrelemek üzere inşa edilen lahdin yapısal elemanları çürümüştür ve çöküp radyoaktif toz salımına sebep olma riski vardır.